Narracja w utworach

Narracja w utworach

Specyfika literatury, która ukazała się po II wojnie światowej wymagała zmiany narracji. Tadeusz Borowski w swych opowiadaniach zrezygnował z wprowadzenia narratora trzecioosobowego i wszechwiedzącego. Narratorem jest Tadek (którego możemy utożsamiać z autorem), jeden z więźniów i vorarbaiter.

Poprzez wprowadzenie narratora-Tadka, mamy do czynienia z narracją pierwszoosobową, pamiętnikarską. Opowiada on o zdarzeniach, w których sam uczestniczył, był ich świadkiem, bądź ktoś mu o nich opowiedział. Specyfika narracji polega na tym, że Borowski opisując poszczególne sceny skupia się wyłącznie na jego przejawach zewnętrznych – na zachowaniach, gestach ludzi, odruchach. Nie wnika w ich psychikę. Ma to na celu zachowanie jak największego dystansu i obiektywizmu, a metodę tę nazywa się metodą behawiorystyczną.

Dodatkowo taka narracja łączy się z antypsychologizmem Borowskiego, który zakłada, że wnętrze człowieka można poznać poprzez obserwację jego zachowań zewnętrznych. Opisy te nie zawierają komentarza ani oceny narratora – to czytelnik stając oko w oko z obozową rzeczywistością i zachowaniami więźniów musi ocenić ich moralny sens. W swych opowiadaniach autor „Kamiennego świata” posługuje się również techniką montażu filmowego (polega na ukazywaniu świata przedstawionego poprzez prezentację krótkich scen, niczym kadrów filmowych, technika ta nazywana jest także kalejdoskopową) oraz stosuje zasadę kontrastu (kontrast scen i zjawisk świata przedstawionego).

Tadeusz Borowski prowadzoni narracje w sposób behawioralny (wyjątek stanowi tu jedynie „U nas w Auschwitzu”). Nie wnika ona w sferę wewnętrzną prezentowanych postaci. (ani narratora, który wyłącznie relacjonuje wydarzenia), ale charakteryzuje je na podstawie ich działań i wypowiedzi. Narracja behawioralna stanowiła odpowiedź na potrzebę przedstawienia – zdawałoby się – niemożliwych do opisania bestialstw II wojny światowej