Behawioryzm

Behawioryzm

Behawioryzm to technika pisarska, którą w swoich opowiadaniach posługuje się Borowski. Autora „Ludzie którzy szli” można nawet nazwać skrajnym behawiorystą (wyjątek to opowiadanie „U nas w Auschwitzu”). Technika ta polega na tym, iż autor kładzie szczególny nacisk na ludzkie zachowania, gesty i ich werbalne odpowiedniki.

 

Tekst opowiadań nie zawiera monologów wewnętrznych, introspekcji, wewnętrznych dialogów. Liczy się tzw. „tu i teraz” postaci. Narrator opowiadań pozbawiony jest swojej „sfery wewnętrznej”. Jest to spowodowane tym, iż więźniów w obozie traktowano jak rzeczy, a rzeczy nie posiadają przecież sfery duchowej, życia psychicznego. Dlatego właśnie w opowiadaniach tych dominuje zewnętrzność – behawioryzm.

Definicja Behawioryzmu

Narrator dzieł Borowskiego często wypowiada się w pierwszej osobie liczby mnogiej. Podkreśla to zbieżność doświadczeń osadzonych w obozach koncentracyjnych, ich przekonań i pragnień. Obóz był miejscem, w którym indywidualność niemal nie miała prawda przetrwać. Szybko okazywało się, iż każdy pragnie przede wszystkim przeżyć, pierwsze miejsce zajmowały instynkty biologiczne. Właśnie to łączyło wszystkich osadzonych.

Narrator „Opowiadań”, Tadek, nie ocenia postaw współwięźniów, a jedynie sucho je relacjonuje. Dzieje się tak dlatego, ponieważ pisarz wychodzi z założenia, że nie ma prawa osądzać ludzi znajdujących się w skrajnych warunkach. Po drugie zaś umożliwia to czytelnikowi samodzielne wyciągnięcie wniosków.

Wreszcie niezwykle ważnym aspektem behawioryzmu w „Opowiadaniach” Borowskiego jest obnażenie mechanizmów działania obozów koncentracyjnych. Ich podstawą była właśnie socjotechnika behawioralna, polegająca na sterowaniu zachowaniem całych mas ludzi za pomocą systemu kar i nagród. Obozy koncentracyjne były wielkim socjologicznym eksperymentem, który pokazał, że można człowieka zredukować do poziomu instynktów biologicznych i za pomocą określonych bodźców regulować jego działania i reakcje.

Behawioryzm odnosi się także do podejścia psychologicznego, które kładzie nacisk na naukowe i obiektywne metody badawcze. Podejście to dotyczy jedynie obserwowalnych zachowania bodźcowo-reakcyjnych, a wszystkie zachowania są przyswajane poprzez interakcję z otoczeniem.

Powrót do biografii.